Λυδία Σαρρή

Λυδία Σαρρή

Ψηφιδωτά

Έξη χρόνια από την τελευταία ατομική της έκθεση στη γκαλερί Αργώ η Λυδία Σαρρή επιστρέφει πάλι με την τεχνική του ψηφιδωτού, στην οποία περιλαμβάνει και άλλα υλικά, καθώς και κεραμικά έργα, πλασμένα και χαραγμένα με σχέδια από την ίδια. H Σαρρή που είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της γενιάς του 70, αυτής της γενιάς που βίωσε ενεργά τα χρόνια της χούντας, τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, και συνδέθηκε στη συνέχεια με σημαντικές και καινοτόμες για την εποχή προτάσεις προς τον εικαστικό χώρο, είχε διαμορφώσει την προσωπική της εικαστική γλώσσα από πολύ νωρίς: απλό αλλά δυναμικό σχέδιο που δημιουργήθηκε από τη βαθιά γνώση της ελληνικής τέχνης και των σύγχρονων ευρωπαϊκών τάσεων, καθαρά και λαμπερά χρώματα, μορφές και εικονογραφικοί τύποι που ανάγονται στην διαχρονική ελληνική παράδοση. Ακόμη, κυρίαρχη πάντοτε ήταν η αγάπη της για τη ζωή και τη φύση. Η ζωγραφική της γρήγορα «βγήκε στο χώρο», με έργα που συνδύαζαν όλα τα εκφραστικά μέσα. Συνεπής στην άποψή αυτή παρουσιάζει και τώρα τον κόσμο της, ο οποίος, όμως είναι πιο ήρεμος και κατασταλαγμένος, αλλά και πιο κοντά στον πυρήνα της ζωής, της αίσθησης, στην καρδιά.
Τα θέματα στην τωρινή έκθεση προέρχονται από τις μνήμες της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας, του Βυζαντίου, της λαϊκής κληρονομιάς, αλλά και από στιγμές της σύγχρονης εμπειρίας. Η Νέκυια, παραδείγματος χάρη, ήταν μία μαγική τελετή της αρχαιότητας, όπου γινόταν επίκληση στα πνεύματα των νεκρών, τα οποία «αναβιβάζονταν» και ερωτούνταν για θέματα του μέλλοντος. Δύο έργα με αυτό τον τίτλο υπάρχουν στην έκθεση της Λυδίας. Στο πρώτο η γυναικεία μορφή έχει τα χέρια στα αυτιά της και αφουγκράζεται τους νεκρούς, που παριστάνονται στο χρυσό φόντο επάνω δεξιά. Στο δεύτερο έργο η μορφή κάτω στη γη, μπλεγμένη μέσα στον κόσμο της ύλης, ρωτάει τους νεκρούς που βρίσκονται επάνω, κάπου στον ουρανό και θλίβονται, αφού φέρνουν το χέρι στο πρόσωπο, όπως ο Ιωάννης, ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού στη σκηνή της Σταύρωσης. Στην Αρπαγή της Περσεφόνης ο Πλούτωνας μέσα στο τέθριππο που κινείται με ορμή προς τα δεξιά, στρέφει προς τα πίσω και αρπάζει την Περσεφόνη από τα μαλλιά που τρέχει για να γλιτώσει.
Από τη χριστιανική παράδοση προέρχεται το έργο που έχει σαν θέμα το Δέντρο της Γνώσης. Πρόκειται για το δέντρο που φύτρωσε στον τάφο του Αδάμ από ένα κλαδάκι που έφερε ο Σηθ από τον Παράδεισο. Από αυτό το δέντρο έγινε ο σταυρός του Χριστού.
Το Ακρόπρωρο με το χαρακτηριστικό σχήμα του καραβιού, έχει σίγουρα κάποια σχέση με τις λαϊκές μας παραδόσεις, ενώ ο Ύπνος θα μπορούσε να συσχετιστεί με το Παραμύθι της Ωραίας Κοιμωμένης ή και με την ιστορία του Αγίου Γεωργίου που φονεύει το δράκοντα για να ελευθερώσει την πριγκιποπούλα. Εδώ η γυμνή κοπέλα κοιμάται ανέμελη, έναν ύπνο με απολαυστικά όνειρα και κάτω εικονίζεται η βυζαντινή καστροπολιτεία και το αρχοντόπουλο έφιππο έξω από τα τείχη. Από τα πιο ευφάνταστα έργα της Λυδίας Σαρρή είναι η Κόκκινη μπουλντόζα. Μία κόκκινη μπουλντόζα και ο οδηγός της να αδειάζει τα σκουπίδια στη χωματερή, ενώ η ανθρώπινη φιγούρα, μπροστά, σκεπτική και μελαγχολική με το χέρι κοντά στο στόμα, ονειρεύεται τη φυγή της στη φύση. Ο συμβολισμός, η ψυχική και πνευματική ανάταση, η νοσταλγική αισιοδοξία, η λατρεία της φύσης εκφράζονται στα έργα της με τις φόρμες, τους εικονογραφικούς τύπους, αλλά και με τα εξωτερικά σχήματα των έργων που είναι ανορθόδοξα και φαινομενικά αντι-ακαδημαϊκά, αλλά που προδίδουν μια πηγαία προσέγγιση ενός ονείρου που τείνει να γίνει πραγματικότητα.
Το ψηφιδωτό το κατασκευάζει η Λυδία Σαρρή με την ίδια ευκολία σαν να ζωγραφίζει. Το αναμειγνύει και με άλλα υλικά, με λαμπερά κομμάτια γυαλιού που είχε βρει κάποτε σε μία παραλία του Μουράνο, με στόμια και πάτους μπουκαλιών, με θραύσματα από εγγλέζικες πορσελάνες, με κομμάτια από μία πήλινη σπασμένη λεκάνη της γιαγιάς, όπου ζύμωναν παλιά τα κουλουράκια, με βότσαλα από τη θάλασσα, με πλακάκια της κουζίνας. Όλα τα υλικά αντιμετωπίζονται με τον ίδιο σεβασμό και αγάπη, όπως και οι πολύτιμες χρυσές, γαλάζιες και κόκκινες ψηφίδες. Ορισμένα από αυτά τα ψηφιδωτά είναι κολλημένα σε έργα κεραμικής, που τα έχει πλάσει και επάνω τους έχει χαράξει σχέδια και θέματα ανάλογα με τη γενική σύνθεση. Έτσι, παρ΄ όλο που τα τμήματα με τα διαφορετικά υλικά έχουν καλλιτεχνική αρτιότητα και θα μπορούσαν να σταθούν και ως αυτοτελή έργα, συνδυαζόμενα συμπληρώνουν με εξαιρετική ευαισθησία το ένα το άλλο και συναποτελούν ένα έργο αυτόνομο, σαν να έχει «δουλευτεί» συνολικά, πλασμένο ολόκληρο την ίδια στιγμή και με το ίδιο πνεύμα.
Το έργο της Λυδίας Σαρρή είναι αυτοβιογραφικό: πρόκειται για την ίδια την καλλιτέχνιδα που κοιμάται στον Ύπνο, που δέεται στο Ουράνιο τόξο, ή που αφουγκράζεται τα πνεύματα στη Νέκυια. Μας προσφέρει με αυτόν τον τρόπο τον δικό της ονειρεμένο κόσμο, στον οποίο έχει επιλέξει με σοφία μόνο ό,τι έχει ποιότητα και μας ωθεί με γλυκύτητα να αφήσουμε κατά μέρος τις ενοχές μας και να τον βιώσουμε πάλι μαζί της.

Μελίτα Εμμανουήλ
Ιστορικός Τέχνης
Καθηγήτρια Ε.Μ.Π